ÖNDER AYLU

ÇOKLU ORTAM TASARIMI  2. HAFTA

Mayerin Çoklu Ortam İlkeleri 

Bu haftaki konumuz Bilişsel değişime odaklanan öğrenme kuramları ve çoklu ortam alanında yapılan araştırma bulgularından yola çıkan Mayer, teknoloji tabanlı öğretimsel çoklu ortam tasarımına yol gösterici 12 ilkeden söz etmektedir. Bunlar:

1. Çoklu Ortam
2. Konumsal Yakınlık
3. Zamansal Yakınlık
4. Tutarlılık
5. Gereksizlik
6. Dikkat Çekme
7. Kişileştirme
8. Ses
9. Resim
10. Biçim
11. Ön Alıştırma
12. Parçalama Bölme

Mayer, çoklu ortam tasarım ilkelerini yukardaki ilkeler olarak tanımlamıştır. Bu ilkeleri açıklayacak olursak;

1) Çoklu Ortam

Resim ve yazının birlikte sunulduğu ortamlarda öğrenme, sadece yazıdan oluşan öğrenme ortamlarına göre daha iyi olur.

2) Tutarlılık İlkesi

Konu dışı materyaller tasarımın dışında tutulursa öğrenme daha iyi olur. Konu ile alakası olmayan, birbirinden farklı materyallerin kullanılması öğrenenler üzerinde farklı anlamalara, kavram karmaşasına ve konunun dışına sapmaya neden olabilir.

3) Dikkat Çekme İlkesi

Tasarım yaparken önemli görülen sözcük ve resimler vurgulandığında öğrenme daha iyi olur. Öğrenenin dikkatini dersteki önemli(anahtar) ögelere, kavramlara çeker ve bu ögeler arasında iyi bir ilişki kurmasını sağlayarak konu dışı işlemleri azaltırız. Dikkat çekme aslında öğrenene yeni bir şeyler öğretmemektedir. Sadece anlatılmak istenen konunun daha kalıcı olmasını sağlamaktadır.

4) Gereksizlik İlkesi

Öğrenme açısından resimlerin ve sözlü anlatımın birlikte kullanıldığı durumlar, resim, sözlü anlatım ve metinin birlikte kullanıldığı durumlara göre daha iyi sonuçlar vermektedir. Aynı anda birçok ögenin verilmesi bilişsel kanala yükleme yapacağından dolayı iyi bir öğrenme söz konusu olmayacaktır.

5) Konumsal Yakınlık İlkesi

Birbiri ile ilişkili metinlerin ve resimlerin sayfada ya da ekran üzerinde birbirlerine yakın olması durumunda öğrenme daha iyi olur. Bu durumun dışındaki durumlarda ise konunun anlaşılma oranı düşecektir.

6) Zamansal Yakınlık İlkesi

Birbiri ile ilişkili metinlerin ve resimlerin aynı anda sunulduğu ortamlarda öğrenme daha iyi olur. Örneğin bir konu anlatıldıktan 5 dk. sonra o konu ile ilgili resim gösterilirse o konunun öğrenilme oranı daha az olur.

7) Kişileştirme İlkesi

Günlük dil kullanılan ortamlarda yani kişinin daha iyi anladığı dilin kullanıldığı ortamlarda akademik dil kullanılan ortamlara göre öğrenme daha iyi olur.

8) Ses İlkesi

Sözlü anlatımın insan sesi ile verilmesi durumunda öğrenme, makine sesi ile verilmesine göre daha iyi olur.

9) Resim

Konuşan kişinin resminin görülmesi, öğrenmenin daha iyi olmasını sağlar. Ama konuşan kişinin öğrenenlerle aynı ortamda olması çok daha iyi bir öğrenme sağlayacaktır.

10) Biçim

Resim ve anlatımın birlikte sunulduğu ortamlarda öğrenme, resim ve yazının birlikte sunulduğu ortamlara göre daha iyi olur. Yazının ve animasyonun birlikte sunulması, öğrenenin bilişsel sistemine gözleri aracılığı ile girerler ve bu da görsel sistemde aşırı yüklemeye neden olur.

11) Ön Alıştırma

Öğrenilecek önemli kavramlar ve bu kavramların özellikleri önceden bilindiğinde öğrenme daha iyi olur. Öğrenenlere konuyu anlatmadan önce konunun akışının anlatımı yapılmalıdır.

12) Parçalama – Bölme İlkesi

Konunun uygun biçimde bölümlere ayrıldığı durumlarda öğrenme, konunun bölümlere ayrılmadan verilmesine göre daha iyi olur. Yani öğrenmenin oranını artar.